Ξυλοδαρμοί, ηθική και ψυχική εκμηδένιση, καψόνια χωρίς αιτία, εξευτελισμός, βρίσιμο, βουρδουλιές κι απάνθρωπα μαρτύρια. Όλα αυτά μέρος ενός «καλοστημένου» εκπαιδευτικού συστήματος που στόχο είχε να δημιουργήσει τους βασανιστές του δικτατορικού ΕΑΤ-ΕΣΑ.
Οι περιγραφές των ίδιων των μετέπειτα βασανιστών της χούντας έχουν καταγραφεί στο βιβλίο-μελέτη της Κλινικής Ψυχολόγου Μίκας Χαρίτου-Φατούρου «Ο βασανιστής ως όργανο της κρατικής εξουσίας» σοκάρουν. Δικαιολογία ή απάντηση;
Η ίδια η διακεκριμένη Ελληνίδα ψυχολόγος και καθηγήτρια, μετά την έρευνά της είχε καταλήξει ότι «βασανιστής γίνεσαι, δεν γεννιέσαι». Από τις πρωτεργάτριες της Κλινικής Ψυχολογίας στην Ελλάδα, μελέτησε την ψυχολογία των κρατικών οργάνων καταστολής και το έργο της αποτέλεσε σταθμό για τις νεότερες γενιές μελετητών.
Για τις ανάγκες της μελέτης, το 1975 είχε παρακολουθήσει, με ειδική άδεια, την πρώτη δίκη των βασανιστών στην Αθήνα.
Το προσεκτικά σχεδιασμένο σύστημα εκπαίδευσης επέλεγε και εκπαίδευε τους υποψήφιους βασανιστές που ήταν νέοι, περίπου 22 ετών, κυρίως από φτωχές αγροτικές οικογένειες. Είχαν «καθαρό» οικογενειακό πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων.
Οι δεκαέξι πρώην «Εσατζήδες» διαφόρων βαθμών που μίλησαν στην καθηγήτρια, περιγράφουν έναν εφιάλτη. Που αφού τον έζησαν οι ίδιοι, τον μετέφεραν με σαδιστική διάθεση σε όσους βασάνισαν όταν πέρασαν την ειδική εκπαίδευση. Τα λεγόμενά τους διασταυρώθηκαν με μαρτυρίες κρατουμένων που βασανίστηκαν απ αυτούς. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ερωτώμενοι, ενώ ζήτησαν να κρατηθεί η ανωνυμία τους αισθάνθηκαν ανακούφιση που μπόρεσαν να μιλήσουν για τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους σχετικά με τις μέρες που πέρασαν στο ΕΑΤ/ΕΣΑ.
Η συγγραφέας διαπίστωσε ότι «οι κρατικοί βασανιστές δεν ήταν άτομα με σαφή προδιάθεση που αρέσκονταν να βασανίζουν ανθρώπους, αλλά στην πραγματικότητα ήταν συνηθισμένοι άνθρωποι που είχαν εκπαιδευτεί προσεκτικά για να γίνουν βασανιστές υπακούοντας σε μια εξουσία βίας».
Κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση και στη χρησιμοποίηση των βασανιστών παίζουν, κατά τη συγγραφέα, τρεις διεργασίες: «Α. εξουδετέρωση της αντίστασης και των αναστολών, Β. τροποποίηση των προσωπικών πεποιθήσεων και στάσεων ώστε να συνάδουν με την κουλτούρα του τρόμου και Γ. απευαισθητοποίηση ως προς την πράξη του βασανισμού».
«Μολονότι ο εκπαιδευτής ενός σκύλου ή ο δάσκαλος ενός παιδιού πρέπει να είναι προβλέψιμος για να πραγματοποιήσει επιτυχώς το έργο του, ο εκπαιδευτής των βασανιστών πρέπει να είναι απρόβλεπτος. Η στάση αυτή προκαλεί στον εκπαιδευόμενο άγχος, αβεβαιότητα και την επιθυμία να ευχαριστήσει τον εκπαιδευτή του… Κατά συνέπεια, για τον εκπαιδευόμενο δεν ισχύουν οι συνήθεις και αποδεκτοί κοινωνικοί κανόνες για την αμοιβή και την τιμωρία. Κατ αυτό τον τρόπο περιθωριοποιείται και εντάσσεται στην υποκουλτούρα του βασανιστή» γράφει.
Η Μίκα Χαρίτου-Φατούρου που «έφυγε» από τη ζωή στις αρχές του 2014, άκουσε τους βασανιστές της Χούντας να της περιγράφουν ότι ως βασανιζόμενοι δεν είχαν το δικαίωμα ούτε στην τουαλέτα να πάνε και γι αυτό έκαναν την ανάγκη τους πάνω τους ή κρυφά από τους εκπαιδευτές τους κρατώντας τσίλιες αργά το βράδυ. Τους άφηναν νηστικούς για μέρες και δεν τους έδιναν ούτε νερό με αποτέλεσμα όταν τους επέτρεπαν να πάνε στις βρύσες να γίνεται πανικός για λίγες σταγόνες. Κάποιος περιγράφει πόσο ξύλο έφαγε όταν σε ερώτησή του εκπαιδευτή του αν θα σκότωνε τους γονείς του αν του το ζητούσαν οι ανώτεροί του, εκείνος απάντησε: «Όχι».
Αυτή η εκπαίδευση συνδυάζεται με μια προπαγάνδα που βομβαρδίζει αλύπητα τον εκπαιδευόμενο σε όλες τις στιγμές της ημέρας, καθώς και μια απομάκρυνση από την κανονική κοινωνική ζωή. Στη διάρκεια της βασικής εκπαίδευσης οι υποψήφιοι για την ΕΣΑ έμεναν χωριστά από τους υπόλοιπους νεοσύλλεκτους, ενώ στη συνέχεια, στο ΚΕΣΑ, έπαιρναν μόνο εφτά ολιγόωρες άδειες σε όλη τη διάρκεια της εκπαίδευσης.
