Χρόνος: 25 Δεκεμβρίου 1914. Τόπος: Ploegstrrrt Wood. Κάπου στο δυτικό μέτωπο. Εκεί όπου ουδέν νεώτερο υπήρχε, όταν έγραφε και ο Έριχ Μαρία Ρεμάρκ. Μια μικρή στιγμή μέσα στον Μεγάλο Πόλεμο, έμελλε να μείνει στην ιστορία ως το σημείο συνάντησης του ανθρώπου με τον άνθρωπο πέρα από εθνικά σχήματα και στρατιωτικές επιδιώξεις.
Τα όπλα σίγησαν, τα κράνη βγήκαν, οι χλαίνες ξεκουμπώθηκαν κι ας κατέβαινε κατά κύματα το κρύο από τις γύρω κορυφογραμμές. Σε ένα ξέφωτο, στην ουδέτερη ζώνη των αντίπαλων στρατευμάτων, Γερμανοί και σύμμαχοι έστησαν μια υποτυπώδη μπάλα και άρχισαν να παίζουν σαν μικρά παιδιά. Ο πόλεμος; Είναι ο πατέρας των πάντων, αλλά η ειρήνη είναι η μητέρα όλων μας. Εκείνη ημέρα σημειώνεται πλέον με το δηλωτικό τίτλο «Christmas Day truce» (Η Χριστουγεννιάτικη Ανακωχή). Μια μόλις ημέρα ανάμεσα στη θηριωδία και τον σκοτωμό. Μπορεί μετά από αυτήν τα πάντα θα επέστρεψαν στην πρότερη κατάστασή τους (μάχες σώμα με σώμα, εκατόμβες και θρήνος), αλλά εκείνες τις ώρες κάτι μαγικό και ανεπανάληπτο συνέβη – κάτι τόσο μαγευτικά ανθρώπινο.
Έναν αιώνα μετά, βγήκε μέσα από συρτάρια, καταχωνιασμένο και αφημένο στη σκόνη του χρόνου ένα γράμμα Βρετανού στρατιώτη που απευθυνόμενος προς τη μητέρα του της γράφει με τρόπο συγκινητικό και ανεπιτήδευτο όσα έζησε εκείνες τις λίγες στιγμές της ανάπαυσης από τον πόλεμο και το φόβο του επικείμενου θανάτου.
Το γράμμα δημοσιεύεται στην εφημερίδα Independent και ανήκει στον κάπτεν AD Chater που απευθύνεται στον «πολυαγαπημένη μητέρα» λέγοντάς της πως «αυτό που βλέπουν τα μάτια μου είναι ένα από τα πιο αξιοθαύμαστα πράγματα που μπορεί να δει άνθρωπος. Γύρω στις 10 το πρωί είδα να κατεβαίνουν προς το μέρος μας Γερμανοί στρατιώτες και να κουνούν τα χέρια τους. Ήμασταν έτοιμοι να ανοίξουμε πυρ, όταν καταλάβαμε πως ήταν άοπλοι. Τότε τους πλησιάσαμε κι εμείς και σε λίγο η ουδέτερη ζώνη είχε γεμίσει από άνδρες που ο ένας χαιρετούσε τον άλλον και αντάλλασσαν ευχές για τα Χριστούγεννα. Το ίδιο έκανα κι εγώ».
Ο Chater δηλώνει έκθαμβος από εκείνες τις ειρηνικές εικόνες που κατέγραψαν τα μάτια του, καταμεσής του μετώπου. Τα χέρια των στρατιωτών που πριν από λίγο κρατούσαν όπλα, τώρα γέμισαν με άλλα χέρια, ένα δονούμενο σφιχταγκάλιασμα για να διώξουν το θάνατο που παραμόνευε στη γωνία. Ο ένας έδινε στον άλλον τσιγάρο, κάπνιζαν όλοι μαζί σαν να ήταν παλιόφιλοι. Ο Chater γράφει στη μητέρα του πως οι Γερμανοί του έδωσαν την εντύπωση πως θέλουν να γυρίσουν το συντομότερο δυνατό στα σπίτια τους, αλλά και οι Βρετανοι το ίδιο ακριβώς αποζητούσαν.
«Δεν ξέρω πόσο θα κρατήσει αυτό, ήλπιζα πως θα τέλειωνε χθες. Αυτή τη στιγμή, πάντως, δεν ακούμε πυροβολισμούς, μόνο κάποιους μακρινούς ήχους βομβαρδισμών. Όλο αυτό ήταν απόλυτα αυθόρμητο. Κανένας δεν είχε προσχεδιάσει τίποτα. Ήταν μια θαυμάσια διακοπή των εχθροπραξιών».
Ο γράμμα έφτασε στα χέρια της μητέρα του μέσω του Βασιλικού Ταχυδρομείου της Μ. Βρετανίας. Κανείς δεν ξέρει τη διαδρομή που ακολούθησε να το πάρει και να το διαβάσει. Και κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει πόσους συντρόφους του είδε ο Chater να πέφτουν στο πεδίο της μάχης όλο εκείνο το διάστημα. Διότι η ειρήνη, ειδικά η στιγμιαία μορφή της, είναι το ενδιάμεσο δύο πολέμων.
Το γράμμα του AD Chater στη μητέρα του
