Οι περισσότεροι επιστήµονες το λένε πλέον καθαρά. Η τροµακτική αύξηση των αυτοκτονιών στα χρόνια µας οφείλεται κυρίως στην οικονοµική κρίση. Η ιστορία, αλλά και η σημερινή πραγματικότητα το έχουν αποδείξει.

Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος και οι εκρηκτικές αλλαγές που σημειώνεται πολλοί ανατρέχουν στη Μεγάλη Ύφεση, Στις 24 Οκτωβρίου του 1929, στη Wall Street, όπου βρίσκεται η έδρα του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, έγινε αναγκαστική εκποίηση 19.000.000 μετοχών. Αποτέλεσμα ο πανικός.

Μέσα σε λίγες ώρες, οι τιμές κατρακύλησαν κάτω και από την πραγματική τους αξία και χάθηκε επενδυμένη υπεραξία 23 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Μέσα στην ίδια μέρα, καταστράφηκαν 50.000 μικρές επιχειρήσεις. Ήταν το περίφημο «κραχ της Νέας Υόρκης». Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το κραχ οδήγησε σε χιλιάδες αυτοκτονίες…

Η Ελλάδα τότε δεν έμεινε αλώβητη. Σύμφωνα με μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος, η χώρα μας επηρεάστηκε έντονα από το φαύλο κύκλο του προστατευτισµού, που συνετέλεσε στη µείωση του διεθνούς εµπορίου και στην εξάπλωση της Μεγάλης Ύφεσης στην παγκόσµια οικονοµία. Αυτά όλα αφορούν σε αριθμούς οι οποίοι ωστόσο είχαν άμεσο αντίκτυπο στη ζωή των Ελλήνων.

Το φαινόµενο λοιπόν έπληξε και τη χώρα µας όπου η µία µετά την άλλη οι µικρές επιχειρήσεις και οι µικρές τράπεζες έριχναν «κανόνι». Οι αυτοκτονίες «διά λόγους οικονοµικούς» αυξήθηκαν στα µέσα του 1929 και συνεχίζονταν, µε αυξηµένους ρυθµούς, µέχρι και το 1934. Όπως έχει γράψει ο ιστορικός ερευνητής-δημοσιογράφος, Λευτέρης Σκιαδάς, στην εφημερίδα «Ο Μικρός Ρωμηός» που εκδίδει το Τμήμα Αρχειακών Μελετών και Εκδόσεων του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών-Ιδρύματος Βούρου Ευταξία, οι αυτοκτονίες γίνονταν από άντρες και οφείλονταν σε οικονοµικές δυσχέρειες.

Ανάμεσα στις χαρακτηριστικές περιπτώσεις της εποχής που περιγράφει ο «Ο Μικρός Ρωμηός» ήταν ο Πειραιώτης αλευροβιοµήχανος Δ. Σταματίου. Ο Σταματίου έχοντας επενδύσει µεγάλα ποσά σε νέα µηχανήµατα και έχοντας προαγοράσει µεγάλες ποσότητες πρώτων υλών σε υψηλές τιµές, επισκέφθηκε τον κυλινδρόµυλό του (Δραγατσανίου και Πλούτωνος) και µπήκε στο γραφείο του, όπου αυτοκτόνησε.

Τον ίδιο δρόµο διάλεξε και ο 67χρονος Κωνσταντινουπολίτης Κ. Σοφάρογλου, ο οποίος έκοψε τον λαιµό του µε ξυράφι. Ο 45χρονος δερµατέµπορος Λάμπρος Λαμπρίδης αυτοκτόνησε στου Φιλοπάππου γράφοντας: «Δεν µπορώ να ζήσω στη σηµερινή κοινωνία, της οποίας έµβληµα είναι “Ο θάνατός σου η ζωή µου”».

Ένα από τα τραγικότερα περιστατικά καταγράφεται στη Βέροια, όπου για λόγους οικονοµικούς ένας πρώην εφέτης Ανδριανουπόλεως, ο οποίος εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα ιδρύοντας βιοµηχανία, σκότωσε τα τρία παιδιά του και στη συνέχεια αυτοκτόνησε. Είναι ίσως χαρακτηριστικό το γεγονός ότι µόνο σε µία ηµέρα, στις 15 Μαρτίου 1932, αυτοκτόνησαν πέντε άνθρωποι στην Αθήνα και τον Πειραιά…

Εκείνη την ημέρα τέρµα στη ζωή του ο 63χρονος υποστράτηγος εν αποστρατεία Δημήτριος Ρικάκης, ο οποίος λόγω της οικονοµικής κρίσης είχε καταστεί µελαγχολικός, ιδιαίτερα διότι αναγκαζόταν να ενισχύεται οικονοµικά από τον γιο του. Αυτοκτόνησε ο 31χρονος χρηµατοµεσίτης Παύλος Πηγαδιώτης, ο οποίος, επειδή είχαν απαγορευτεί οι χρηµατιστηριακές πράξεις στην ελεύθερη αγορά, είχε αναγκαστεί να εργάζεται ως παραγγελιοδόχος. Ωστόσο, η οικονοµική του κατάσταση επιδεινωνόταν και αναγκάστηκε να υποθηκεύσει τη διώροφη κατοικία της γυναίκας του. Μόλις το έµαθαν οι συγγενείς της γυναίκας του, τον επιτίµησαν µε ιδιαίτερα προσβλητικό τρόπο και εκείνος κλείστηκε στο δωµάτιό του και αυτοκτόνησε.

Για τους ίδιους λόγους αυτοκτόνησε και ο 50χρονος εργολάβος Μηνάς Σιγάλας, «βληθείς διά σφαίρας περιστρόφου εις τον δεξιόν κρόταφον». Όσο για τον 61χρονο Μικρασιάτη Αναστάσιο Αθετσόπουλο, προτίµησε να πνιγεί στο Φάληρο και το πτώµα του εκβράστηκε µπροστά από το ξενοδοχείο «Ακταίον».

Στις δεκάδες αυτοκτονίες της κρίσης, οι οποίες συνεχίστηκαν και το 1934, χάθηκαν «επώνυµοι» αλλά και άνθρωποι της καθηµερινότητας. Ανάµεσά τους, για λόγους πάντα οικονοµικούς, και ένας από τους κοσµικούς της ελληνικής πρωτεύουσας, ο διπλωµατικός υπάλληλος Γεώργιος Σακελλαρίδης, αλλά και γνωστός ανταποκριτής αµερικανικών εφηµερίδων στην Αθήνα.

Ο Σάλμον ήταν επί 15ετία στην Ελλάδα, έχοντας συµβόλαιο µε την ελληνική κυβέρνηση για να προωθεί τον ελληνικό τουρισµό στα αµερικανικά έντυπα. Το συµβόλαιο ακυρώθηκε, αποζηµίωση δεν του δόθηκε, ενώ σταµάτησε την έκδοσή του και το αµερικανικό «Νέον Βήµα», του οποίου ήταν ανταποκριτής. Δεν είχε να ζήσει οπότε έδωσε τέλος στη ζωή του µέσα στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία», όπου διέµενε.

Οι ανώνυμες αυτοκτονίες στην Ελλάδα της κρίσης

Αξιοσημείωτη αύξηση των κρουσμάτων αυτοχειρίας έχει παρατηρηθεί στην Ελλάδα κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, με τις αυτοκτονίες να παρουσιάζουν σημαντική αύξηση στις οικονομικά ενεργές ηλικιακές ομάδες και στους άνδρες να είναι σημαντικά περισσότερες απ’ ό,τι στις γυναίκες.

Στη διάρκεια της δεκαετίας 2001-2012, σημειώθηκαν στην Ελλάδα 4.641 περιπτώσεις αυτοκτονίας. Οι αυτοκτονίες στους άνδρες ήταν 3.840 (82,7% του συνόλου), ενώ οι αυτοκτονίες σε γυναίκες ήταν σημαντικά λιγότερες (801 σε απόλυτο αριθμό ή 17,3% του συνόλου). Ο δείκτης αυτοκτονιών αυξήθηκε συνολικά κατά 43,9% την περίοδο 2001-2012.

Η κατάθλιψη και η αυτοκτονικότητα αναδεικνύονται σε μείζονα προβλήματα σύμφωνα με επιδημιολογικά στοιχεία που παρέθεσε σχετικά πρόσφατα η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ψυχιατρικής (Α’ Ψυχιατρική Κλινική ΕΚΠΑ, Αιγινήτειο Νοσοκομείο – Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής) κα Μαρίνα Οικονόμου.Δείτε την επόμενη ή προηγούμενη σελίδα πατώντας τα νούμερα