Τι σημαίνει to «Za Dom Spremni» και γιατί το χρησιμοποιούν οι περιβόητοι Ουστάσι
Αναμνηστική πλάκα κοντά στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Γιασένοβατς, το λεγόμενο «κροατικό Άουσβιτς», στην οποία αναγράφεται ένα φιλοναζιστικό σύνθημα, τοποθετήθηκε πρόσφατα προκαλώντας σάλο.
Το σλόγκαν «Za Dom Spremni» («Για την πατρίδα—Έτοιμοι!») ήταν ο χαιρετισμός των Ουστάσι στην Κροατία κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αναγράφεται στην αναμνηστική πλάκα που τοποθετήθηκε τον Νοέμβριο στο Γιασένοβατς από βετεράνους μιας παραστρατιωτικής οργάνωσης, της HOS, οι οποίοι κατ’ αυτόν τον τρόπο ήθελαν να τιμήσουν ένδεκα συμμαχητές τους που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου για την ανεξαρτησία της Κροατίας (1991-’95).
«Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι ένα τόσο εμπρηστικό σύνθημα μπορεί να αναγράφεται (σε μια αναμνηστική πλάκα) σε δημόσιο χώρο σε ένα κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης», εξανέστη ο Εφραίμ Ζούροφ, στέλεχος του Κέντρου Σιμόν Βίζενταλ το οποίο καταδίκασε την τοποθέτηση της πλάκας.
«Τέτοια συνθήματα (…) αποτελούν μέρος μιας απόπειρας διαστρέβλωσης της ιστορίας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του Ολοκαυτώματος και παρουσίασης των ενόχων ως ηρώων», πρόσθεσε ο Ζούροφ σε ανακοίνωση Τύπου που έδωσε στη δημοσιότητα το Κέντρο.
Αντιπρόσωποι της σερβικής μειονότητας της Κροατίας, αντιφασιστικές οργανώσεις και η αντιπολίτευση αξιώνουν επίσης να κατέβει η αναμνηστική αυτή πλάκα.
Ο πρωθυπουργός της Κροατίας Άντρεϊ Πλένκοβιτς έκρινε ότι «η τοποθέτηση ενός τέτοιου μνημείου στο Γιασένοβατς είναι προφανώς λεπτό ζήτημα». Αλλά υποστήριξε ότι το να αφαιρεθεί η πλάκα είναι δύσκολο από νομική πλευρά: το επίμαχο σύνθημα είναι μέρος του εμβλήματος της HOS, το οποίο έχει κατοχυρωθεί βάσει των κανόνων. Σύμφωνα με τον Πλένκοβιτς, το ισχύον «νομικό πλαίσιο δεν είναι επαρκές».
Το φιλοναζιστικό καθεστώς των Ουστάσι υπό τον Άντε Πάβελιτς ήταν υπεύθυνο για τον διωγμό και τους θανάτους εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων: Σέρβων, Εβραίων, Ρομά, αντιφασιστών, αντιφρονούντων.
Το στρατόπεδο συγκέντρωσης-εξόντωσης του Γιασένοβατς, 100 χλμ. νοτιοανατολικά του Ζάγκρεμπ, αποτελεί σύμβολο των εγκλημάτων αυτών. Ο ακριβής αριθμός των ανθρώπων που μαρτύρησαν εκεί συνεχίζει να αποτελεί αντικείμενο διενέξεων. Το Μουσείο Μνήμης του Ολοκαυτώματος (Ουάσινγκτον) υπολογίζει ότι ο αριθμός των θυμάτων ήταν περίπου 100.000, στην πλειονότητά τους Σέρβοι, όμως οι εκτιμήσεις των ιστορικών κυμαίνονται από τα 82.000 θύματα, κατά το Μουσείο του Γιασένοβατς, ως τα 700.000, σύμφωνα με σερβικές πηγές.
