Τι βλέπει ο άνθρωπος «μετά» το τέλος της ζωής;
Έρευνα για τις λειτουργίες του εγκεφάλου μετά την καρδιακή ανακοπή

Μια πρόσφατη μελέτη έφερε στο φως στοιχεία που ανατρέπουν σε κάποιο βαθμό την έως τώρα αντίληψή μας για το τι συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν η ζωή… «πλησιάζει στο τέλος». Σύμφωνα με αυτήν, ακόμη και μετά το σταμάτημα της καρδιάς — και εν μέσω κλινικού θανάτου — ενδέχεται να παρατηρούνται μορφές εγκεφαλικής δραστηριότητας που μέχρι τώρα θεωρούνταν απίθανες.

Οι ερευνητές εξετάσαν 53 άτομα που υπέστησαν καρδιακή ανακοπή και επανήλθαν στη ζωή με τη βοήθεια καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης. Τα ευρήματα δείχνουν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος μπορεί να είναι πιο ανθεκτικός στην έλλειψη οξυγόνου απ’ ό,τι πιστεύαμε. Συγκεκριμένα, καταγράφηκαν ενδείξεις εγκεφαλικής δραστηριότητας — σε επίπεδα «κανονικά» ή και «σχεδόν κανονικά» — ακόμη και μέχρι και μία ώρα μετά τη διακοπή της καρδιακής λειτουργίας.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι περίπου το 40% των συμμετεχόντων ανέφεραν ότι είχαν συνειδητές σκέψεις ή μνήμες κατά την περίοδο που βρίσκονταν σε κατάσταση κλινικού θανάτου. Καταγράφηκαν εγκεφαλικά κύματα (άλφα, βήτα, γάμα, δέλτα, θήτα) τα οποία συνήθως συνδέονται με ανώτερες νοητικές λειτουργίες: αντίληψη, μνήμη, επίγνωση. Αυτό υποδηλώνει ότι το «μέτωπο» της συνείδησης δεν «παραδίδεται» άμεσα όταν η καρδιά σταματά.

Οι άνθρωποι που «επανήλθαν» μίλησαν για εμπειρίες όπως η 360° αντίληψη του χώρου γύρω τους, οξύτερες οπτικές ή ακουστικές αντιλήψεις, και έντονα συναισθήματα — αλλά όχι φόβο ή πόνο. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός πως όταν απενεργοποιούνται οι «κατασταλτικές» λειτουργίες του εγκεφάλου — αυτές που καθημερινά φιλτράρουν, ελέγχουν, περιορίζουν — τότε «ανοίγει» η πρόσβαση σε πιο «βαθιά» επίπεδα συνείδησης, μνήμης και αντίληψης.

Ο καθηγητής ιατρικής Sam Parnia, επικεφαλής της μελέτης, τόνισε πως «δεν πρόκειται για απλές ψευδαισθήσεις, αλλά για πραγματικές εμπειρίες που συμβαίνουν μετά το θάνατο».

Τι σημαίνει αυτό για εμάς;
Παρόλο που τα ευρήματα είναι εντυπωσιακά, χρειάζεται προσοχή στην ερμηνεία τους. Δεν ακολουθούνται όλα τα άτομα από αυτές τις εμπειρίες, και η μελέτη επικεντρώνεται σε μια συγκεκριμένη κατάσταση (καρδιακή ανακοπή). Επιπλέον, το τι σημαίνει «συνείδηση», «αντίληψη», «σκέψη» σε τέτοιες στιγμές παραμένει μερικώς ασαφές.

Παρόλα αυτά, το γεγονός ότι εντοπίζεται εγκεφαλική δραστηριότητα έπειτα από μια τόσο κρίσιμη κατάσταση υπογραμμίζει πόσο πολύπλοκος και ανθεκτικός είναι ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Ανοίγει επίσης στον ερευνητικό χώρο νέους δρόμους κατανόησης της σχέσης μεταξύ ζωής-θανάτου, αντίληψης και συνείδησης.

Γιατί να το παρακολουθούμε;

• Γιατί καταρρίπτει την αντίληψη ότι με τη διακοπή της καρδιάς «τελειώνει τα πάντα».
• Γιατί θέτει ερωτήματα για το πότε και πώς «σβήνει» η συνείδηση.
• Γιατί έχει πιθανές επιπτώσεις στα πεδία της ιατρικής, της νευροεπιστήμης και της ηθικής.

Η έρευνα προσφέρει μια φρέσκια ματιά στην τελική «σκηνή» της ζωής μας — έστω και προσωρινά. Αν και δεν λύνονται όλα τα μυστήρια της ύπαρξής μας στο «μετά», γινόμαστε θεατές μιας πραγματικότητας που μέχρι πρόσφατα θεωρούσαμε αδύνατη.

Αν θέλεις, μπορώ να εντοπίσω και σχετικές μελέτες ή άρθρα για το θέμα — θες να το κάνω;