Ιδιαίτερη μνεία στους εξόριστους κομμουνιστές
Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος ξεναγήθηκαν νωρίτερα στο Μουσείο Δημοκρατίας στον Αη Στράτη, από τον διατελέσαντα επί 25 χρόνια, δήμαρχο του νησιού, Χαράλαμπο Μακρή.
Κατά τη διάρκεια της ξενάγησης έγινε ιδιαίτερη μνεία στους εξόριστους κομμουνιστές, τους οποίους οι Αρχές Ασφαλείας του φασιστικού καθεστώτος Μεταξά παρέδωσαν στους ναζί κατακτητές, αφού προηγουμένως τους είχαν αρνηθεί να πολεμήσουν κατά των φασιστών Ιταλών και Γερμανών επιδρομέων.
Οι ναζί τούς άφησαν στον Άη Στράτη να πεθάνουν από την πείνα, καθώς οι εξόριστοι αρνήθηκαν να υπογράψουν οποιαδήποτε δήλωση ή να προβούν σε οποιαδήποτε υποχώρηση έναντι του κατακτητή και στη διάρκεια του φοβερού χειμώνα 1941- 1942, 38 από τους εκτοπισμένους έχασαν τη ζωή τους. Τα οστά τους φυλάσσονται στο οστεοφυλάκιο του αγίου Μηνά στον Αη Στράτη.
Όπως ανέφερε ο κ. Μακρής οι υπόλοιποι σώθηκαν, όταν Γερμανοί ερχόμενοι στον Άη Στράτη από τη Λήμνο, έμειναν και οι ίδιοι άναυδοι, μπροστά στη φρικτή πραγματικότητα που αντίκρισαν και απέστειλαν ένα φορτίο με τρόφιμα.
Τελικά απελευθερώθηκαν μετά από επιχείρηση του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Ναυτικού (ΕΛΑΝ) στις 17 Ιουλίου 1943.
Παρών στον Αη Στράτη είναι και ο συγγραφέας- ιστορικός Βαρδής Βαρδινογιάννης, πρόεδρος της Εταιρείας Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων, ο οποίος είχε εκτοπιστεί στον Αη Στράτη στο διάστημα 1950- 1951.
