Αναλυτές και πολιτικοί έχουν ήδη τοποθετηθεί για τα γεγονότα στην Τουρκία. Πώς έζησαν όμως αυτή την απόπειρα πραξικοπήματος οι απλοί πολίτες της χώρας;
Ο Guardian συνέλεξε μαρτυρίες τους, στις οποίες περιγράφουν τις στιγμές τρόμου που έζησαν, καταθέτουν τις υποψίες τους ότι πίσω από όλα μπορεί να βρίσκεται ο Ταγίπ Ερντογάν και κάποιοι δεν κρύβουν την οργή τους για την κυβέρνηση, που τιμωρούσε τους πολίτες γιατί διαδήλωναν και στην κρίσιμη στιγμή τους ζήτησε να βγουν στους δρόμους για να «σκοτώσουμε τους στρατιώτες», όπως λέει ένας από τους πολίτες.
«Η κυβέρνηση καλεί τον λαό να σκοτώσει τους στρατιώτες της. Πώς φτάσαμε εδώ;»
Ημουν σε ένα στρατόπεδο στην ευρωπαϊκή πλευρά της Τουρκίας και μετά τις 9 το βράδυ της Παρασκευής είδαμε μαχητικά να πετάνε. Η μητέρα ενός φίλου μας τηλεφώνησε και είπε ότι ο στρατός είχε κλείσει τη γέφυρα. Πήγαμε να ρωτήσουμε τους στρατιώτες.
Παρατηρήσαμε ότι ο ένας φρουρός φορούσε αλεξίσφαιρο. Τον ρωτήσαμε τι συμβαίνει, αλλά δεν ήξερε. Μας είπε ότι του ανακοίνωσαν ότι όλοι πρέπει να είναι οπλισμένοι και να μην αφήσουν κανέναν να μπει.
Αρχισαν να μου στέλνουν φίλοι μηνύματα, ότι μπορεί να γίνεται πραξικόπημα, οπότε είπαμε στους άλλους ότι έπρεπε να φύγουμε από εκεί. Ημασταν τρομοκρατημένοι. Δεν υπήρχαν ταξί. Πολλοί άνθρωποι προσπαθούσαν να γυρίσουν σπίτι τους. Ο ήχος των μαχητικών έγινε ακόμη πιο δυνατός. Ο κόσμος έτρεχε στις τράπεζες για να πάρει χρήματα, στα σούπερ μάρκετ για προμήθειες. Ανησυχούσα ότι δεν θα απομείνουν μετρητά στις τράπεζες.
Οταν ξύπνησα, η κυβέρνηση έλεγε πόσο υπερήφανη ήταν για τους θανάτους των εμπλεκομένων. Το είπαν δημοκρατική δύναμη. Δεν πιστεύω στο πραξικόπημα, αλλά αυτή η κυβέρνηση έχει τιμωρήσει τον κόσμο επειδή βγαίνει στους δρόμους! Τώρα, καλούν τους πολίτες να σκοτώσουν τους στρατιώτες της. Δεν ξέρω πώς φτάσαμε εδώ. Αλλά σίγουρα το μέλλον δεν είναι λαμπρό.
Ανώνυμος, Κωνσταντινούπολη
«Αναρωτιόμασταν αν είναι πραγματικό πραξικόπημα ή στημένο»
Ημασταν στον κινηματογράφο την Παρασκευή, με τον μικρότερο γιο μας, τον επτάχρονο Κάαν. Γύρω στις 11 μ.μ. η αδερφή της συζύγου μου μας τηλεφώνησε. Μας είπε απλά ότι γινόταν πραξικόπημα και ότι είχαν κλείσει οι γέφυρες.
Ως στωικοί Βρετανοί, μείναμε εκεί και παρακολουθήσαμε την ταινία μέχρι τέλους και μετά περπατήσαμε μέχρι το σπίτι. Εκεί, προσπαθήσαμε να ακολουθήσουμε τα γεγονότα από τα social media. Το πιο τρομακτικό ήταν ο ήχος από τα μαχητικά αεροσκάφη, που ανεβοκατέβαιναν στον Βόσπορο. Ακούγαμε και πυροβολισμούς.
Από την αρχή αναρωτιόμασταν αν ήταν ένα πραγματικό πραξικόπημα, ή ήταν στημένο. Οπως και να έχει, ήμασταν σίγουροι ότι τα αποτελέσματα θα ήταν καταστροφικά, εδραιώνοντας περισσότερο τον πρόεδρο στην εξουσία, δίνοντάς του λευκή επιταγή για τη φυλάκιση εχθρών και επιτρέποντας στους ηγέτες να πλησιάσουν περισσότερο μία ισλαμική χώρα.
Το Σάββατο, δεν υπήρχαν ορατά σημάδια πανικού, ευφορίας, θυμού. Μόνο η παραίτηση των Τούρκων. Η ζωή εδώ δεν είναι ποτέ βαρετή.
Ανώνυμος, Μπεσίκτας
«Η ίδια η κυβέρνηση οργάνωσε το πραξικόπημα»
Το βράδυ της Παρασκευής συνειδητοποιήσαμε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Οπως πάντα, δεν μπορούσαμε να μάθουμε τίποτα από τα τηλεοπτικά κανάλια καθώς ελέγχονται από τον Ταγίπ Ερντογάν.
Μάθαμε το τι συνέβαινε από το Twitter. Ηταν απόπειρα πραξικοπήματος. Τα F16 πετούσαν χαμηλά πάνω από την Αγκυρα. Εριξαν βόμβες στην τουρκική εθνοσυνέλευση για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας. Ηταν τρομακτικό και ασυγχώρητο.
Νομίζω ότι αυτή η απόπειρα πραξικοπήματος ήταν οργανωμένη από την ίδια την κυβέρνηση. Εχουμε δει διαφορετικές απόπειρες πραξικοπήματος στην ιστορία μας και όλες υπήρξαν επιτυχής. Σε ένα πραξικόπημα, ένας πρόεδρος δεν μπορεί να «πετάξει» γιατί είναι σχεδόν βέβαιο ότι το αεροπλάνο του θα καταρριφθεί από μαχητικά αεροσκάφη. Ο στρατός θα είχε κλείσει όλα τα τηλεοπτικά κανάλια και δεν θα ήταν τόσο εύκολο να καθοριστούν όλοι οι ύποπτοι, την επόμενη ημέρα. Πιστεύω ότι η κυβέρνηση οργάνωσε αυτή την απόπειρα για να ενισχύσει την εξουσία της και να προσπαθήσει να εξαλείψει τους αντιπάλους της.
Ανώνυμος, Σμύρνη
«Για πολλούς από εμάς μοιάζει με οργουελικό σενάριο»
Για όποιον ζει στα Αδανα, το βράδυ της Παρασκευής ήταν ασυνήθιστο. Πολλοί διαμαρτυρήθηκαν στους δρόμους ενάντια στην απόπειρα πραξικοπήματος σε όλη τη χώρα, όμως, αυτές οι διαμαρτυρίες ήταν υποκινημένες από μία σταδιακά επιβαλλόμενη ιδεολογία μίας θρησκευτικής άρχουσας τάξης.
Είναι ξεκάθαρο ότι ένα σημαντικό ποσοστό εκείνων που διαμαρτυρήθηκαν, που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του Ταγίπ Ερντογάν, δεν ενδιαφέρονταν για την προστασία της δημοκρατίας και των πολιτικών δικαιωμάτων. Οι συλλήψεις δεν φαίνεται να περιορίζονται στο στρατιωτικό προσωπικό για το οποίο υπάρχουν υποψίες. Δικαστές και κρατικοί αξιωματούχοι επίσης απομακρύνονται από τις θέσεις τους.
Δρομολογείται μια αλλαγή στην Τουρκία, αλλά προς ποια κατεύθυνση; Θα αποκτήσει νόμιμα ο Ερντογάν την απόλυτη εξουσία; Θα είναι μισητός ο στρατός τα επόμενα χρόνια; Ή η ύφεση της οικονομίας θα επιδεινωθεί περαιτέρω; Οποια κατεύθυνση κι αν πάρει, ο Ερντογάν και η ισλαμική επιρροή του κόμματός του θα οδηγούν το σκάφος. Για πολλούς Τούρκους πολίτες, όλα αυτά μοιάζουν με οργουελικό σενάριο.
Ανώνυμος, Αδανα
«Κανείς δεν είχε το κουράγιο να πει ”Υποστηρίζω το πραξικόπημα”. Φοβόμασταν».
Είμαι ένας 23χρονος Τούρκος που παρακολούθησε το πραξικόπημα στην τηλεόραση. Ζω σε μία κεντρική περιοχή, που είναι επικίνδυνο να βγεις έξω. Το πρόβλημα εδώ είναι ότι οι ανοιχτόμυαλοι και μη θρησκόληπτοι άνθρωποι υποστηρίζουν το πραξικόπημα. Ο κόσμος ξέρει ότι τίποτα δεν θα αλλάξει αν δεν υπάρχει πραξικόπημα ή κάποιου είδους πίεση προς την κυβέρνηση. Η Τουρκία μοιάζει με δημοκρατική χώρα γιατί έχουμε εκλογές, αλλά όλοι ξέρουν ότι η κυβέρνησή μας είναι διεφθαρμένη.
Οπως μπορείτε να δείτε από τις φωτογραφίες του πραξικοπήματος, πολλοί που ήταν ενάντια σε αυτό είναι εκπρόσωποι του θρησκευτικού εξτρεμισμού. Το πραγματικό πρόβλημα είναι πως κανείς δεν είχε το κουράγιο να πει «Υποστηρίζω το πραξικόπημα». Ακόμη και στα social media, οι ανοιχτόμυαλοι άνθρωποι φοβούνται να το πουν. Φοβόμαστε.
Ανώνυμος, Κωνσταντινούπολη
«Ημουν μια αβοήθητη μητέρα, που προσπαθούσε να ηρεμήσει το παιδί της»
Η οικογένεια περπατούσε προς το σπίτι, όταν ο πατέρας μου με πήρε τηλέφωνο και μου είπε «Κάτι ασυνήθιστο συμβαίνει εκεί έξω. Πήγαινε στο σπίτι. Τώρα. Σε παρακαλώ».
Μέχρι να φτάσουμε στο σπίτι και να στηθούμε μπροστά στην τηλεόραση, τσεκάροντας διαρκώς το Twitter και το Facebook, ακούγαμε τα μαχητικά να πετούν πάνω από την πολυκατοικία μας. Εβλεπα τον φόβο του εξάχρονου γιου μου. Ακόμη κι αν μπορούσα να κλείσω την τηλεόραση (αδυνατούσα να το κάνω), δεν μπορούσα να σιγήσω τα μαχητικά αεροσκάφη, τα ελικόπτερα, τους άνδρες που περπατούσαν στο δρόμο φωνάζοντας «Allahu akbar!» και τον ήχο από το τζαμί δίπλα στο σπίτι μου, που καλούσε τον κόσμο στους δρόμους.
Ημουν μία αβοήθητη μητέρα, έχοντας μόνο τον ήρεμο τόνο της φωνής μου για να καθησυχάσω ένα φοβισμένο παιδί. Ημουν έξι χρονών στο πραξικόπημα του 1980 στην Τουρκία. Θυμάμαι πόσο φοβισμένη ήμουν όταν ένοπλοι στρατιώτες ήρθαν για να πάρουν τον πατέρα μου από το σπίτι. Θυμάμαι έντονα πώς προσπάθησε να κρύψει τα όπλα τους από τα μάτια μου.
Είμαι, σαφώς, ευγνώμων και χαρούμενη που δεν πέτυχε το πραξικόπημα. Αλλά δεν έχω τη διάθεση να βγω στους δρόμους και να πανηγυρίσω. Ως μητέρα, γυναίκα και υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας, νιώθω αποξενωμένη από όλα αυτά. Το μόνο που νιώθω είναι βαθιά λύπη. Λύπη για τη χώρα μου. Για τους πατέρες και τις μητέρες, που έκαναν μία βραδινή βόλτα με τα παιδιά τους την Παρασκευή.
Μπασάκ Καλί, Κωνσταντινούπολη
