Όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα των εκλογών, όσα κόμματα τελικά συμμετάσχουν σε μια κυβέρνηση συνεργασίας, ένα πράγμα δεν πρόκειται να αλλάξει άμεσα: τα capital controls.
Υπό τη σκιά τους διεξάγονται οι εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου, όπως άλλωστε είχε γίνει και στο δημοψήφισμα του Ιουλίου. Κατά τον Economist, οι συνθήκες γύρω από τις κεφαλαιακές δεσμεύσεις που έχουν επιβληθεί στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα δεν πρόκειται να βελτιωθούν άμεσα – όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα των εκλογών. «Πάντως, με κάποιο τρόπο, οι Έλληνες συνεχίζουν. Χωρίς χρήματα, αλλά με εξυπνάδα», σημειώνει το σχετικό άρθρο.
Πολλά νοικοκυριά, αναφέρει, έχουν κρατήσει μεγάλα ποσά κάτω από τα στρώματα. Η συνταξιούχος, Ντίνα Ευθυμίου παραδέχεται: «Τα χρήματα που έχω κάτω από το στρώμα με κάνουν να νιώθω ασφαλής». Βέβαια, το αποτέλεσμα είναι ότι έχουν αυξηθεί οι διαρρήξεις σπιτιών. Η αστυνομία αρνείται να δώσει τα ακριβή στοιχεία, αλλά υπολογίζεται ότι η αύξηση φτάνει στο 15%. Το ποσοστό, ενδέχεται, να μην είναι μεγάλο. Όπως και να έχει, υπάρχουν και άλλοι, περισσότεροι ευφάνταστοι, που «τσιμεντώνουν» τα χρήματά τους για να μην τα βρουν οι επίδοξοι διαρρήκτες.
Η έλλειψη χρημάτων οδηγεί πολλούς καταναλωτές στη χρήση πιστωτικής κάρτας. Η κ. Ευθυμίου λέει: «Ποτέ μου δεν είχα πιστωτική κάρτα, αλλά τώρα τη χρησιμοποιώ για να μην χαλάω τα μετρητά μου». Για τις μικρές επιχειρήσεις, όμως, το capital controls ήταν το ύστατο χτύπημα. Οι εισαγωγές έχουν περιοριστεί, καθώς οι πωλητές πρώτων υλών στο εξωτερικό ζητούν να προπληρωθούν (κάτι που δεν μπορεί να γίνει σε ευρεία κλίμακα) και οι εξαγωγές, επίσης, αντιμετωπίζουν πρόβλημα, ενώ οι τράπεζες δίνουν δάνεια μόνο σε μεγάλες επιχειρήσεις, αναφέρει ο Αδαμάντιος Παππάς, ιδιοκτήτης μιας μικρής επιχείρησης που σκέφτεται ακόμη και να κατεβάσει ρολά.
Μέσα σε αυτό το δυναστευτικό πλαίσιο, η ανεργία εξακολουθεί να πλήττει την παραγωγική βάση της χώρας. Τα 3/4 των ανέργων βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας πέραν του ενός χρόνου. Η Σούλα Ρωμανού εργαζόταν ως καθαρίστρια με μειωμένο ωράριο από τη στιγμή που απολύθηκε από την προηγούμενη δουλειά της. Είναι μητέρα ενός μικρού παιδιού και προσπαθεί να του αγοράσει τα βασικά με τα λιγότερα χρήματα. Αναγκάζεται να το ντύνει από μαγαζιά που διατηρούν Κινέζοι, καθώς όπως λέει έχει μόλις 30 ευρώ να δώσει για το παιδί της που ξεκινάει οσονούπω το σχολείο. Αν δεν τα καταφέρει, θα αναγκαστεί να καταφύγει στα μπαζάρ που διοργανώνει η εκκλησία με ρούχα από… δεύτερο χέρι.
Υπάρχουν Έλληνες που αυτοχαρακτηρίζονται «νεόπτωχοι», παρά το γεγονός ότι οι οικογενειακοί δεσμοί στην Ελλάδα είναι τόσο ισχυροί που δεν αφήνουν εύκολα ένα αδύναμο μέλος να πέσει στο περιθώριο. Ο Μανώλης Παναγιωτάκης ήταν δημόσιος υπάλληλος και πρόσφατα βγήκε σε σύνταξη. Ήδη, λαμβάνει σύνταξη μειωμένη κατά 40%. Μην αντέχοντας τα βάρη της Αθήνας αποφάσισε με τη γυναίκα του να μετακομίσουν στη γενέτειρά του, την Κρήτη, και να ασχοληθεί με τις ελιές του. Τουλάχιστον, παραδέχεται, ακόμη και αν τα πράγματα πάνε ακόμη χειρότερα, δεν θα πεινάσει. Η γυναίκα του, Ανθούλα, παραδέχεται πως ήταν δύσκολο να αφήσει τη ζωή της στην Αθήνα και προσβλέπει σε μια καλύτερη εξέλιξη στο μέλλον που θα της επιτρέψει να γυρίσει στην πρωτεύουσα.
Για κάπου πιο μακριά οδεύουν οι νέοι άνθρωποι που δεν βρίσκουν δουλειά στην Ελλάδα. Το εξωτερικό είναι η μόνη λύση. Εξου και περίπου 100.000 μορφωμένοι νέοι έχουν αποχωρήσει από τη χώρα με κατεύθυνση τη Γερμανία και την Αγγλία. Είναι ένα νέο κύμα μετανάστευσης που όμως δεν έχει καμία σχέση με αυτό που βίωσε η Ελλάδα το 1950 και το 1960.
Ο 33χρονος Δημήτρης Αγγουρίδης ασχολείται με το software και ήδη έχει αναζητήσει την τύχη του στο Ντουμπάι που είναι ένας επίσης πολύ καλός προορισμός για τους Έλληνες. Αν και για τις γυναίκες, η ζωή σε αυτές τις χώρες δεν είναι εύκολη. Επίσης, πολλοί νέοι άνθρωποι αναγκάζονται, υπό το βάρος της ανέχειας, να επιστρέφουν στο πατρικό σπίτι και να ζουν με τους γονείς τους.
Η νέα δανειακή σύμβαση που υπέγραψε η Ελλάδα αναμένεται να φέρει από τον Οκτώβριο νέες μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις και περισσότερους φόρους – ειδικά τον αντιδημοφιλή ΕΝΦΙΑ.
Ακόμη κι έτσι, όμως, οι Έλληνες δεν χάνουν την αισιοδοξία τους. Η τουριστική περίοδος πήγε καλά, οι start up εταιρείες, έστω και δυσκολίες, καταφέρνουν να λάμψουν, ενώ η αλληλεγγύη προς τους αδύναμους φουντώνει καθημερινά. Υπάρχουν φυσικά κι εκείνοι που δεν βλέπουν φως στον ορίζοντα. «Αυτό πράγμα θα κρατήσει για πάντα», λέει η κ. Ευθυμίου.
