Χρονιά προκλήσεων ήταν το 2020 με την κρίση διαρκείας στις σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας με ευθύνη της δεύτερης να είναι εκτεταμένη. Πολλές φορές οι δύο χώρες έφτασαν σε οριακό σημείο ωστόσο η Ελλάδα κατάφερε να αποκρούσει όλες τις επιθέσεις.
Το 2020 ήταν μια δύσκολη χρονιά από πολλές απόψεις για τη χώρα μας. Η πανδημία του κορωνοϊού αφήνει βαρύ το αποτύπωμά της τόσο στην κοινωνική όσο και την κοινωνική ζωή του τόπου ωστόσο δεν ήταν το μοναδικό δύσκολο μέτωπο. Στα Ελληνοτουρκικά το 2020 θα μείνει στην ιστορία ως η χρονιά με τις περισσότερες τουρκικές προκλήσεις μετά από το 1974. Ωστόσο, σε κάθε επίθεση η Ελλάδα είχε άμεση και αποτελεσματική απάντηση με μικρές νίκες σε όλα τα μέτωπα.
Παρότι κάθε χρόνο η Ελλάδα γίνεται αποδέκτης της τούρκικης προκλητικότητας τόσο με τις παραβιάσεις του Εθνικού Εναέριου χώρου (FIR) όσο και των θαλασσιών συνόρων το 2020 φάνηκε σχεδόν από την αρχή του 2020 ότι οι προκλήσεις θα ξεπεράσουν κάθε όριο.
Οι Τούρκοι επιχείρησαν με το… καλημέρα του 2020 να αιφνιδιάσουν την Ελλάδα με την αρχή να γίνεται στον Έβρο όταν το Σαββατοκύριακο πριν την Καθαρά Δευτέρα προσπάθησε να περάσει χιλιάδες μετανάστες που βρίσκονταν στην δική της πλευρά των συνόρων.
Διαδίδοντας fake news πως η Ελλάδα άνοιξε τα σύνορα για την Ευρώπη, αλλά και μισθώνοντας λεωφορεία και ταξί η Τουρκία παρακινούσε πρόσφυγες και μετανάστες να μεταβούν στον Έβρο και συγκεκριμένα στο φυλάκιο των Καστανιών. Εκεί όμως βρέθηκαν μπροστά στους Έλληνες συνοριοφύλακες και στρατιωτικούς που με σθένος εμπόδισαν την όποια παράνομη είσοδο στην Ελλάδα.
Για αρκετές μέρες και νύχτες πρόσφυγες και μετανάστες με την βοήθεια της τούρκικης στρατοχωροφυλακής και αστυνομίας, επιδίδονταν σε έναν ανταρτοπόλεμο κατά των Ελληνικών δυνάμεων. Εικόνες που έκαναν τον γύρο του κόσμο και επιβεβαίωσαν τα όσα σε διπλωματικό επίπεδο μετέφερε σε εταίρους και συμμάχους η Ελλάδα, ότι δηλαδή η Τουρκία εργαλειοποιεί τον ανθρώπινο πόνο και το Μεταναστευτικό.
Την ίδια στιγμή η Τουρκία συνέχιζε αλλά και συνεχίζει να προκαλεί και στην θάλασσα με έκδοση παράνομων Navtex αλλά και με το ερευνητικό τους πλοίο Oruc Reis το οποίο παραβίαζε συστηματικά την Ελληνική υφαλοκρηπίδα.
Και ενώ όλα αυτά ήταν σε πλήρη εξέλιξη έρχεται και η απόφαση Ερντογάν να μετατρέψει σε τζαμί την Αγιά Σοφιά στην Κωνσταντινούπολη, σηκώνοντας κύμα αντιδράσεων σε ολόκληρο τον κόσμο. Απόφαση που προκάλεσε περαιτέρω όξυνση και αντιπαραθέσεις στις ήδη τεταμένες σχέσεις χριστιανών και μουσουλμάνων.
Παρά τις επιστολές του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Μάικ Πομπέο προς τον Ερντογάν να μην αλλάξει το ισχύον καθεστώς, παρά την τοποθέτηση του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, του Ρώσου Πατριάρχη Κυρίλλου, διαφόρων πολιτικών ηγετών της Ε.Ε. αλλά και της δυναμικής και εμπεριστατωμένης συνέντευξης του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στην εφημερίδα «Washington Post», η θέση της τουρκικής προεδρίας και κυβέρνησης δεν μετατοπίστηκε καθόλου.
Λίγο αργότερα η Τουρκία ξαναστέλνει εντός ελληνικής υφαλοκρηπίδας το Oruc Reis. Ο Αύγουστος του 2020 ήταν «θερμός μήνας» στην Ανατολική Μεσόγειο. Η παρουσία πολλών στρατιωτικών πλοίων στην περιοχή και από τις δύο χώρες δημιούργησε κλίμα πολεμικής σύγκρουσης.
Φρεγάτες του Ελληνικού Στόλου εστάλησαν στην περιοχή για να εμποδίσουν την πορεία του Oruc Reis αλλά και να προστατεύσουν τα ελληνικά χωρικά ύδατα ενώ από την άλλη φρεγάτες της Τουρκίας συνόδευαν το ωκεανογραφικό.
Το κλίμα ήταν αρκετά τεταμένο με τον κίνδυνο ενός ατυχήματος να είναι παρά πολύ κοντά. Το Oruc Reis συνέχιζε επί μέρες να πλέει εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας για αρκετές μέρες παραβιάζοντας κατάφωρα το διεθνές δίκαιο.
Τις εξελίξεις παρακολουθούσαν οι πρεσβείες των χωρών-μελών της Ε.Ε., το στρατηγείο του ΝΑΤΟ στη Νάπολη, διάφορα αραβικά κράτη και οι ΗΠΑ.
Από ελληνικής πλευράς, το σύνολο του στόλου ήταν σε συνεχή ετοιμότητα για να αποτρέψει την όποια πρόκληση. Δυνάμεις του στόλου είχαν αναπτυχθεί από το Βόρειο Αιγαίο μέχρι το Λιβυκό Πέλαγος, ενώ ανακλήθηκαν όλες οι άδειες του στρατιωτικού προσωπικού και των τριών κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων.
Επί μήνες τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων έχουν μελετήσει και επικεντρωθεί σε ενδεχόμενες ενέργειες των τουρκικών μονάδων στα διάφορα γεωγραφικά μέτωπα.
Την ίδια ώρα με νύχια και με δόντια, ο τουρκικός προπαγανδιστικός μηχανισμός δουλεύει ακατάπαυστα, προσπαθώντας να προωθήσει το νεο-οθωμανικό δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» που παρουσίασε η Τουρκία. Αυτό το είδαμε να συμβαίνει όταν η φρεγάτα «Λήμνος» είχε «επακούμβηση» με την φρεγάτα «Kemal Reis» μετά τους λάθους χειρισμούς του Τούρκου καπετάνιου.
Τα τούρκικα ΜΜΕ θέλοντας να «γλυκάνουν το χάπι» μετά το στραπάτσο παρουσίασαν την… ανύπαρκτη ζημιά της φρεγάτας «Λήμνος» σε φωτογραφία ως έναν καρχαρία.
Την ίδια ώρα όμως μια φωτογραφία ντοκουμέντο κάνει την εμφάνιση της και δείχνει την ζημιά που υπέστη η φρεγάτα «Kemal Reis» μετά την «επακούμβηση». Το πλοίο αναγκάστηκε να γυρίζει στην Τουρκία προκειμένου να επισκευαστεί.
Η Ελλάδα καταδίκασε όλες τις προκλητικές ενέργειες της γείτονος ενώ έφερε το θέμα των προκλήσεων σε όλους τους διεθνής οργανισμούς όπως ο ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ και η ΕΕ και μάλιστα σε επίπεδο αρχηγών κρατών.
Στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κατέληξε σε συμφωνία τα ξημερώματα της Παρασκευής, 11 Δεκεμβρίου για την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία.
Οι κυρώσεις αυτές έχουν σκοπό να σταλεί ένα ξεκάθαρο μήνυμα στην Άγκυρα για τις «παράνομες και επιθετικές» ενέργειές της στη Μεσόγειο εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου».
Το κείμενο που συμφωνήθηκε είναι σκληρότερο για την Τουρκία, αλλά περιέχει ελάχιστες αλλαγές στο θέμα των κυρώσεων.
Σύμφωνα με το επίσημο κείμενο, η διεύρυνση της κυπριακής λίστας για «παράνομες δραστηριότητες γεωτρήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο» -και όχι μόνο στην Κύπρο- και γι’ αυτό μάλιστα δίνεται η εντολή στον Ύπατο Εκπρόσωπο να «επεκτείνει τον σκοπό της κυπριακής λίστας και γίνεται πιο αναλυτικό στο τι ζητάει από τον Ζοζέπ Μπορέλ και την Κομισιόν: να συντάξει μια έκθεση στην κατάσταση των σχέσεων Ε.Ε. – Τουρκίας σε πολιτικό, οικονομικό επίπεδο και στις εμπορικές σχέσεις, κάτι που υπονοεί την τελωνειακή ένωση.
Ωστόσο, παρά την διατυπωμένη άποψη πως η Τουρκία δεν στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων και δεν σταμάτησε τις προκλήσεις η νέα περίοδος χάριτος θα διαρκέσει ως τον Μάρτιο του 2021. Στόχος να πάρξει συντονισμός Ε.Ε. – ΗΠΑ στο θέμα της Ανατολικής Μεσογείου. Τέλος, το κείμενο ξεκαθαρίζει περαιτέρω ορισμένα σημεία, όπως ότι οι ηγέτες υποστηρίζουν την επανάληψη των συνομιλιών υπό τον ΟΗΕ για το Κυπριακό και «αναμένει το ίδιο από την Τουρκία».
