Η ανακοίνωση της υπογραφής των επιχειρησιακών συμφωνιών με τις τράπεζες για την κατανομή των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης θα ήταν δυνατόν να δημιουργήσει σε μία πρώτη ανάγνωση ένα θετικό περιβάλλον ως προς την μελλοντική αναπτυξιακή πορεία της χώρας

Γράφει ο Ηρακλής Ρούπας

Μήπως όμως η ενεργοποίηση αυτή του Ταμείου – όπως έχει σχεδιασθεί – μπορεί να διαμορφώσει μόνον μία βραχυπρόθεσμη αναπτυξιακή βάση, παρακάμπτοντας το γεγονός ότι η φιλοσοφία διαχείρισης δεν εμπεριέχει μακροπρόθεσμη κατεύθυνση;

Ειδικά μετά την τελευταία εξέλιξη όπου η κυβέρνηση κατάργησε την υποχρέωση των ελληνικών τραπεζών να χρηματοδοτούν με τουλάχιστον κατά 30% κάθε επένδυση.

Η εκταμίευση της πρώτης δόσης των αναμενόμενων κονδυλίων, ύψους 970 εκ., ευρώ – έστω και καθυστερημένα- υλοποιείται μετά από πολλά χρόνια αδυναμίας συμφωνίας των κρατών της ΕΕ προς μία κοινή αναπτυξιακή κατεύθυνση.

Εξετάζεται το ενδεχόμενο όμως, η διάρθρωση του Ταμείου Ανάπτυξης να μην αποτελεί όσο καινοτόμο προσέγγιση την παρουσίαζε ο αρμόδιος υπουργός κος Σκυλακάκης σε δηλώσεις του το Απρίλιο; Μήπως σε τελική ανάλυση η Ελλάδα επιχειρεί να εφαρμόσει ένα είδος μεταρρυθμίσεων που αχνά φαίνονται να έχουν κάνει τον κύκλο τους και σιγά σιγά εγκαταλείπονται από τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε.;

Σύμφωνα με παλαιότερη τοποθέτηση του υπουργού, “τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης θα εκταμιεύονται χωρίς καμία εμπλοκή υπουργού και παρέμβαση δημοσίων υπαλλήλων». Κατά μία περίεργη πολιτική ειρωνεία όμως, αποτελεί οξύμωρο το γεγονός ότι την ίδια περίοδο ο υπουργός ανάπτυξης κύριος Γεωργιάδης ορθώς ασκούσε πιεστική “κυβερνητική” κριτική στις τράπεζες να δώσουν δάνεια.

Αμφότερες οι προθέσεις καλές. Όμως έστελναν αντικρουόμενα μηνύματα. Αυτά που διαβάζοντάς τα σήμερα, αναδεικνύουν μία ενδογενή στρεβλότητα του συστήματος.

Άλλωστε, η ανάδειξη του γεγονότος ότι θα ήταν δυνατόν να δοθούν δάνεια με πολιτικές παρεμβάσεις, αποτελεί από μόνο του γεγονός παραδοχής στρεβλοτήτων σε άλλες αντίστοιχες διαδικασίες για τις οποίες δεν γίνεται καμία αναφορά. Ούτε βέβαια γίνεται λόγος για τον τρόπο εξάλειψης των στρεβλοτήτων αυτών.

H «καινοτομία» των λειτουργιών της έγκρισης και εκταμίευσης των δανείων, όπως αυτή παρουσιάσθηκε και σχεδιάσθηκε, αναφέρεται στο γεγονός της ενσωμάτωσης ανεξάρτητων ελεγκτών των κατατιθέμενων επιχειρηματικών σχεδίων σε συνδυασμό με την πρόθεση – σύμφωνα με παλαιότερες δηλώσεις του αρμόδιου υπουργού- «αντί να δίνονται μεγάλες επιδοτήσεις σε λίγους, να δίνονται μικρές επιδοτήσεις σε πολλούς με πολύ γρήγορες διαδικασίες».

Σήμερα όμως που οριστικοποιείται το πεδίο εκκίνησης, θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον να αποσαφηνισθεί πόσες τράπεζες έχουν ήδη εκταμιεύσει χαμηλότοκα δάνεια σε μεγάλα επιχειρηματικά σχήματα, προτρέχοντας των εξελίξεων του Ταμείου, με στόχο την άμεση αντικατάστασή τους με τα εγκεκριμένα πλέον χρηματοδοτικά κονδύλια όποτε αυτά έλθουν;

Αν ισχύει η στρεβλότητα αυτή, πως είναι να δυνατόν να επιτευχθεί η στόχευση του κυρίου Σκυλακάκη για την διοχέτευση μικρών ποσών σε πολλές επιχειρήσεις;

Επιπρόσθετα θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον να γίνει ενημέρωση ως προς τον προσδιορισμό του ρόλου των ελεγκτών και του τρόπου συνεργασίας με τις τράπεζες που δηλώνουν πρόθυμες να αναλάβουν επιπρόσθετο συμβουλευτικό ρόλο ως προς τις επιχειρήσεις.

Εύλογα, κατά συνέπεια, τίθεται το ερώτημα γιατί δεν ανέλαβαν τον ρόλο αυτό εδώ και δύο χρόνια όταν υφίσταντο την λεκτική πίεση από κυβερνητικούς παράγοντες; Ρόλο όμως, που σήμερα δεν έχουν την δυνατότητα να επωμισθούν. Ιδιαίτερα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καθώς τα στελέχη των υποκαταστημάτων που κατά το παρελθόν είχαν αυτόν τον ρόλο αδυνατούν σήμερα να τον εκπληρώσουν.

Όταν δινόταν στην δημοσιότητα το «καινοτόμο» κατά την δήλωση του υπουργού σχέδιο δεν υπήρχε αναφορά στην εξαίρεση των τραπεζών από την υποχρεωτικότητα της χρηματοδότησης των εγκεκριμένων επενδυτικών προτάσεων με 30%. Δεν ήταν ή ίδια περίοδος που η κυβέρνηση αναγνωρίζοντας το πρόβλημα πίεζε τις τράπεζες να παίξουν τον ρόλο τους; Τότε δεν το γνώριζαν αυτό οι σχεδιαστές του προγράμματος;

Αν όπως φαίνεται το πρόβλημα ήταν δεδομένο γιατί δεν προβλέφθηκε άλλος τρόπος αντικατάστασης του τραπεζικού δανεισμού; Γιατί επί τέλους δεν λαμβάνονται μέτρα για την δημιουργία νέου τύπου ( περιφερειακών) χρηματοδοτικών φορέων προκειμένου επιτέλους να καταστεί δυνατή η ταχύτατη στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων ή επενδυτικών προγραμμάτων μικρότερου βεληνεκούς;

Με δεδομένο ότι οι τράπεζες απαλλάχθηκαν από την υποχρέωση χρηματοδότησης, εύκολα γίνεται αντιληπτό πως μόνον τα μεγάλα σχήματα θα έχουν την δυνατότητα κάλυψης του 30% είτε με ίδια κεφάλαια, είτε με χρηματοδοτήσεις από το εξωτερικό. Μπορεί η πρόθεση της “μη κρατικής παρέμβασης” να είναι ειλικρινής. Είναι αναγκαίο όμως, να λάβουν υπόψη τους οι αρμόδιοι υπουργοί πως θα είναι αδύνατο να διατηρηθεί η ανεξαρτησία των επενδυτικών σχεδίων όταν η πιθανή αναζήτηση ξένων χρηματοδοτών θα αναδείξει αδυναμίες στην διατήρηση της ελληνικότητας των επιχειρήσεων.

Ο ορισμός της «συνεργασίας», καθώς και η παροχή φορολογικών κινήτρων, ενώ αποτελούν συντεταγμένες υγιούς μετάλλαξης του μοντέλου, χωρίς τις αναγκαίες διευκρινήσεις και παρεμβάσεις, κινδυνεύουν να εκμηδενισθούν ως παράμετροι. Δεν υπάρχει πρόβλεψη για τον αναγκαίο χρόνο μετασχηματισμού εξαιτίας της ταχύτητας με την οποία είμαστε υποχρεωμένοι να απορροφήσουμε ως χώρα τα κονδύλια. Δεν φαίνεται να προκύπτει ο τρόπος που θα καταστεί δυνατή σύντομα η ανάδειξη συνεργασιών ουσίας, προκειμένου να ενταχθούν στο χρηματοδοτικό πρόγραμμα του Ταμείου Ανάπτυξης;

Με τις ελληνικές τράπεζες εκτός της εικόνας, και την συμμετοχή μόνον 5-6 funds σε όλα τα προς ιδιωτικοποίηση έργα, εύλογα γεννάται το ερώτημα ως προς το πως θα αποφευχθεί η ανάδειξη νέων στρεβλοτήτων υπερσυγκέντρωσης επενδυτικών δραστηριοτήτων εκτός του αρχικού σχεδιασμού περί «απόδοσης μικρών επιδοτήσεων σε πολλούς»; Όταν οι τράπεζες απαλλάσσονται του ρόλου τους, πως είναι δυνατόν αν γίνεται λόγος για προώθηση νέου παραγωγικού μοντέλου πριν από την πάροδο μίας πενταετίας; Μέχρι τότε ποιά είναι η εκπεφρασμένη πολιτική στόχευση;

Δύο μελέτες που έδωσε στην δημοσιότητα στις 12και 13 Οκτωβρίου το τμήμα μελετών και έρευνας της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών στην Ελβετία, προβλέπουν ένα νέο κύμα χρεοκοπίας επιχειρήσεων το 2021 με μεγάλη αύξηση της ανεργίας. Δεν έχει ακόμα εμφανισθεί όμως, εν μέρει λόγω των μέτρων στήριξης. Οι δύο μελέτες «συνιστούν στις κυβερνήσεις την ανάγκη παραγωγικής παρέμβασης, βάσει μίας γενικής φιλοσοφίας ουσιαστικής παραγωγικής ανασυγκρότησης, και όχι δεδηλωμένης αποχής από των σχεδιασμό αλλά και την χρηματοδότηση των επιλεγμένων επενδυτικών σχεδίων.

Το γεγονός ότι ως χώρα πετύχαμε η ΕΕ να διαθέσει σημαντικά κονδύλια του Αναπτυξιακού Ταμείου αποτελεί επιτυχία. Όμως, είναι αναγκαίο να αναδείξουμε νέους τρόπους για το πως να διοχετεύσουμε νέα κεφάλαια, σε σύντομη χρονική περίοδο, σε ένα ταχέως αναπτυσσόμενο επενδυτικό περιβάλλον Πως να αναδείξουμε νέες χρηματοδοτικές διαδικασίες και να τις εφαρμόσουμε χωρίς απλά να βαφτίζουμε «καινοτομία» απλές διαρθρωτικές αλλαγές.

Είναι ανάγκη να γίνει αντιληπτό πως στο δυναμικό νέο διεθνές περιβάλλον, η υλοποίηση βιώσιμης και μακροπρόθεσμης ανάπτυξης μέσω του Ταμείου Ανάπτυξης, απαιτεί σχεδιασμό βάσει ξεκάθαρης και ουσιαστικά «καινοτόμου» αναπτυξιακής και χρηματοδοτικής πολιτικής και υλοποίηση αυτής από την ιδιωτική πρωτοβουλία. Η θεωρία μία αυτορρυθμιζόμενης οικονομίας δεν υφίσταται πλέον όταν ο λόγος για επαναπροσδιορισμό νέας αναπτυξιακής φιλοσοφίας. Μία τέτοια οπτικεί κυοφορεί μακροπρόθεσμες ενδογενείς στρεβλότητες δημιουργώντας συνθήκες μελλοντικών κρίσεων.