Το βράδυ της Κυριακής 4 Σεπτεμβρίου, ο Αλέξανδρος Βέλιος αποφάσισε να εγκαταλείψει γενναία αυτόν τον κόσμο, σε ηλικία 63 ετών.
Ο γνωστός δημοσιογράφος και συγγραφέας, κατέφυγε στη λύση της μη υποβοηθούμενης ευθανασίας, στο σπίτι του στο Γέρακα, αφού τους τελευταίους μήνες ταλαιπωρήθηκε από τον καρκίνο και οι γιατροί δεν του άφηναν ελπίδες ότι η κατάστασή του είναι αναστρέψιμη.
Ήταν 16 Ιουνίου του 2016, όταν ο κ. Βέλιος παραβρέθηκε στην εκπομπή «Αλήθειες», της Ζήνας Κουτσελίνη, στο Star και έκανε τη μεγάλη αποκάλυψη για την ασθένεια του αλλά και τον τρόπο που σκεφτόταν να την αντιμετωπίσει.
«Έχω καρκίνο και πεθαίνω σε δύο μήνες», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Βέλιος, εξηγώντας ότι διαγνώσθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο με τη νόσο και ξεκίνησε χημειοθεραπεία.
«Αυτή τη στιγμή δεν κάνω ούτε χημειοθεραπεία. Είμαι αφημένος στις αντοχές τους οργανισμού μου», είχε πει.
Ωστόσο, αυτό που σόκαρε ήταν η αποκάλυψη του δημοσιογράφου για την πρόθεσή του να πάει στην Ελβετία προκειμένου να υποβληθεί σε ευθανασία για να έχει ένα αξιοπρεπές τέλος.
Συγκεκριμένα, είχε πει: Έχω κάνει ήδη τα χαρτιά μου σε ένα ίδρυμα στη Ζυρίχη που είναι το μοναδικό που δέχεται ξένους. Είναι ένα ίδρυμα υποβοηθούμενης αυτοκτονίας. Σου δίνουν ένα ποτήρι, δηλώνεις για τελευταία φορά ότι το κάνεις με τη θέλησή σου, πίνεις και σε λίγα λεπτά φεύγεις. Ακούγεται δύσκολο. Αλλά τι είναι για τους δικούς σου ανθρώπους και για σένα να λιώνεις σε ένα κρεβάτι;».
Δείτε τα συγκλονιστικά λόγια του στο 00:52:00 του βίντεο της εκπομπής.
Οι επόμενοι -τελευταίοι- μήνες του γνωστού δημοσιογράφου ήταν δύσκολοι αλλά και οι δημιουργικότεροι, όπως είχε υπογραμμίσει και ο ίδιος. Η ασθένειά τον είχε καταβάλει σωματικά αλλά όχι και πνευματικά.
Μιλώντας στην Espresso στα τέλη Ιουλίου ο δημοσιογράφος είχε πει ότι η κατάσταση της υγείας του δεν είναι καλή. «Υπάρχει κόπωση. Δραστηριότητα με το σταγονόμετρο. Αλλά ακόμη γράφω, διαβάζω, λειτουργώ», είχε αναφέρει χαρακτηριστικά, ενώ είχε περιγράψει και πώς ήταν εκείνες οι ημέρες: «Έζησα σε πυρετώδη δραστηριότητα τις 2-3 εβδομάδες πριν από την παρουσίαση του βιβλίου μου. Τώρα προσπαθώ να ανταποκρίνομαι στις βασικότερες υποχρεώσεις μου, αλλά σε συντομογραφία. Οι μπαταρίες μου αδειάζουν. Με βάση τις προβλέψεις των γιατρών και την παθολογική κόπωση που έχει αρχίσει να με καταλαμβάνει, οι 100 μέρες λειτουργικής ζωής μοιάζουν αυτή τη στιγμή με όνειρο απατηλό».
Οσον αφορά στην απόφαση για την ευθανασία ήταν ξεκάθαρος: «Ημουν εξαρχής σαφής: Θα κάνω ότι απαιτείται για να έχω έναν γαλήνιο, ανώδυνο και αξιοπρεπή θάνατο. Σε αυτό εμμένω».
Ο ίδιος είχε πει, επίσης μιλώντας στην Espresso πώς θα ήθελε να είναι οι τελευταίες ημέρες τις ζωής του:
«Με βάση τις προβλέψεις των γιατρών και την παθολογική κόπωση που έχει αρχίσει να με καταλαμβάνει οι 100 μέρες λειτουργικής ζωής μοιάζουν αυτή τη στιγμή με όνειρο απατηλό. Πώς θα ήθελα να τις γεμίσω αν τις διέθετα; Στο πιο ρεαλιστικό, πρακτικό κομμάτι, η απάντηση είναι εύκολη, το βιβλίο μου.
Ας ονειρευτούμε, ωστόσο. Αν έπρεπε να διαλέξω ένα ταξίδι, αυτό θα ήταν ένας αποχαιρετισμός στην Προβηγκία, την περιοχή της Γαλλίας που αγαπώ περισσότερο για τις πανέμορφες μικρές πόλεις της και τους απέραντους κάμπους λεβάντας. θα ήθελα να κάνω το ταξίδι αυτό με ένα δυνατό, ευρύχωρο, απολαυστικό αυτοκίνητο και με σταθμούς μια σειρά από επίλεκτα ξενοδοχεία. Δεν υπήρξα ποτέ ασκητικός στις βατές χαρές της ζωής! Αλλά θα ήθελα να περάσω και δυο τρεις μέρες στη Γενεύη, πόλη που ενθυλακώνει πολλές νεανικές αναμνήσεις μου από τη δεκαετία του 1970. Η λίμνη της είχε πάντοτε μια γαληνευτική επίδραση πάνω μου, που σήμερα την αποζητώ.
Υπάρχει ένας συγγραφέας που αγαπώ ιδιαίτερα και με τον οποίο θα είχα πάρα πολλά να συζητήσω. Αν ο Γκορ Βιντάλ ζούσε σήμερα, ευχαρίστως θα ταξίδευα έως την Αμερική για να τον συναντήσω. Δυστυχώς, πέθανε σχετικά πρόσφατα. Υπάρχει, ωστόσο, μια Ελληνίδα συγγραφέας: η Μάρω Δούκα. Δεν την έχω γνωρίσει προσωπικά και δεν είμαι φανατικός αναγνώστης της. Είναι, όμως, ένα βιωματικό βιβλίο της, η «Πλωτή πόλη», με αφορμή το οποίο θα μου άρεσε να έχω μια πολύωρη, εκ βαθέων συζήτηση, κυρίως ακούγοντας την αναδρομική εξομολόγηση της. Οσο το σκέφτομαι, τόσο λέω στον εαυτό μου «και γιατί δεν της το ζητάς; θα είναι όμως πρόθυμη να ξύσει παλιές της πληγές ύστερα από τόσα χρόνια;»
Με την ευκαιρία, υπήρξε στη ζωή μου για ένα σχετικά βραχύ διάστημα, μεταξύ 1999-2000, μια γυναίκα που με ταλάνισε πολύ αλλά με δίδαξε πολλά. Πονέσαμε ο ένας τον άλλον με κανιβαλικό ζήλο και χωρίσαμε βίαια. Έμαθα, ωστόσο, πράγματα για τον εαυτό μου και για τις ανθρώπινες σχέσεις που είχαν καθοριστική επίδραση πάνω μου. Στην πραγματικότητα, μέσα από αυτή την ακανθώδη σχέση είδα τη ζωή με άλλα μάτια, απέβαλα τα μετεφηβικά μου χνούδια, έγινα άλλος άνθρωπος – πιο συνειδητός, πιο σοφός. Της το οφείλω. Δεν είχα ποτέ την ευκαιρία να της το πω. Ξέρω ότι σήμερα ζει, παντρεμένη, εκτός Ελλάδος. Στον φαντασιωτικό κατάλογο των επιθυμιών μου της χρωστάω μια εξήγηση για τα λάθη που εγώ διέπραξα τότε, από άγνοια και ανωριμότητα, και μια χωρίς φτιασίδια περιγραφή της οφειλής μου.
Συνειδητοποιώ, μέσα σε όλα αυτά, ότι οδεύω προς το τέλος της ζωής μου χωρίς μεγάλες ανεκπλήρωτες επιθυμίες, χωρίς καταπιεσμένες ματαιοδοξίες, χωρίς ανοιχτούς λογαριασμούς με τους ανθρώπους. Έζησα, εν πολλοίς, δημιουργικά, με τους όρους και τις προδιαγραφές που εγώ είχα θέσει. Η δεξαμενή μου από μνήμες και παραστάσεις είναι πλήρης. Ναι, αισθάνομαι ότι θα είχα πράγματα να κάνω, να προσφέρω, αν διέθετα κι άλλους μήνες κι άλλο χρόνια ζωής. Αλλά δεν υπήρξα ποτέ πλεονέκτης. Κι εδώ που έφτασες λίγο δεν είναι, μου λέει ο ποιητής. Μου αρκεί».
Το βιβλίο του για την ευθανασία
Στο συγκλονιστικό όσο και πρωτότυπο αυτό βιβλίο, ο Αλέξανδρος Βέλιος κατέθεσε μια εξομολόγηση ζωής για να ξορκίσει το φάσμα της ανυπαρξίας. Παράλληλα, με το γνωστό ανατρεπτικό του ύφος, ερμήνευσε και κατέρριψε όλα τα ταμπού -θρησκευτικά, κοινωνικά, ιατρικά- που στη χώρα μας και όχι μόνο περιβάλλουν ακόμη το ζήτημα της ευθανασίας.
Δεν είναι μόνο το δικαίωμα στο θάνατο. Είναι το δικαίωμα στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Για τον δημοσιογράφο-συγγραφέα, το δικαίωμα στο θάνατο ήταν το θεμελιωδέστερο ανθρώπινο δικαίωμα. Στο βιβλίο του ο Αλέξανδρος Βέλιος υπερασπίστηκε το δικαίωμα στην ευθανασία με τραγικό και μοναδικό τρόπο.
«Δεν είναι μόνο το δικαίωμα στο θάνατο. Είναι το δικαίωμα στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Κανένας ιερωμένος, κανένας νομοθέτης δεν έχει το δικαίωμα να μου πει πότε και πώς θα πεθάνω. Είναι μία προσωπική μου υπόθεση» είχε πει.
Όταν είχε τελειώσει πλέον με τις απαιτητικές υποχρεώσεις της παρουσίασης του βιβλίου του, ο κ. Βέλιος είχε μιλήσει στην εφημερίδα Espresso, γνωστοποιώντας τις προτάσεις που είχε για το τελευταίο του συγγραφικό εγχείρημα.
«Το βιβλίο μου έχει ξεκινήσει να μεταφράζεται στα αγγλικά και η προοπτική να συμμετάσχω στην προσπάθεια να βγει από τα ελληνικά σύνορα με θέλγει ιδιαίτερα, όπως είναι φυσικό. Έχω, εξάλλου, μια ενδιαφέρουσα πρόταση να διασκευαστεί ως θεατρικό μονόπρακτο. Τι δεν θα ‘δινα για να προλάβω την πρεμιέρα».
Το τέλος
Μόλις την περασμένη εβδομάδα ο Αλέξανδρο Βέλιος, σε συνέντευξή του στην Freddo προανήγγειλε για μια ακόμη φορά το τέλος του.
Ήταν η πρώτη φορά που αποκάλυψε ότι δεν θα μεταβεί τελικά στη Ζυρίχη για ευθανασία, για προσωπικούς λόγους και ότι το τέλος του θα επέλθει στην Ελλάδα. «Τελικά, δεν θα πάω για ευθανασία στο εξωτερικό, για διάφορους προσωπικούς λόγους. Νομίζω όμως ότι θα επιτύχω να φύγω με τους δικούς μου όρους και στο δικό μου πλαίσιο αξιοπρέπειας», είχε πει χαρακτηριστικά εξηγώντας και τους όρους του: «Να μη γίνω κουρέλι, να μην πέσω σε κώμα, να μη φτάσω στο σημείο αδυναμίας επικοινωνίας, γραψίματος».
Σε ερώτηση δημοσιογράφου για τον αν θα φθάσει στην ευθανασία ή θα αφήσει το χρόνο να κυλήσει με την ελπίδα ανάρρωσης είχε απαντήσει: «Καταρχήν, η ευθανασία δεν γίνεται μόνο στο εξωτερικό. Δεν σκοπεύω ωστόσο να αφεθώ και να έρθει να με βρει ο θάνατος. Σκοπεύω να πάω να τον βρω εγώ. Αλλά αντιλαμβάνεστε ότι εδώ “στην Ελλάδα” είμαστε σε ένα ολισθηρό πεδίο, σε μια χώρα όπου όλα επιτρέπονται και όλα απαγορεύονται. Πλέον εγώ δεν έχω τα χρονικά περιθώρια να εκπληρώσω κάποια όνειρά μου και αυτό είναι το μόνο που με στενοχωρεί».
Όσο για τον τρόπο που θα έφευγε και αν θα το έπραττε μόνος του είχε πει ξεκάθαρα: «Εφόσον είναι ανώδυνοι και αξιοπρεπείς, υπάρχουν πάντα τρόποι ευθανασίας».
«Για μένα από την 1η Σεπτεμβρίου ο χρόνος θα κυλάει αντίστροφα. Δεν θα φτάσει τέλος του Σεπτέμβρη για να “φύγω”, αλλά αυτό θα γίνει πολύ νωρίτερα», είχε εκμυστηρευτεί.
Και όντως, μερικές ημέρες αργότερα, το βράδυ της Κυριακής ο Αλέξανδρος Βέλιος έφυγε από τη ζωή. Εδώ στην Αθήνα, έχοντας στο πλευρό το δικούς του ανθρώπους αλλά και έναν ειδικό, ο Αλέξανδρος Βέλιος αφέθηκε και επήλθε το τέλος.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα prettylife.gr, τις τελευταίες μέρες φρόντισε να συναντήσει και να αποχαιρετήσει τους φίλους του, με το δικό του ξεχωριστό τρόπο και πάντα με ένα μεγάλο χαμόγελο και αρκετό χιούμορ και σαρκασμό, παρά την τόσο δύσκολη κατάσταση της υγείας του.
Ο κ. Βέλιος είχε μάλιστα το σθένος να διαβάσει ο ίδιος το ιδιόχειρο σημείωμά του λίγο πριν φύγει από τη ζωή και να το αναρτήσει στο YouTube.
Λίγες μέρες πριν το τέλος του, πρόλαβε και είδε το βιβλίο του να κυκλοφορεί μεταφρασμένο στα Αγγλικά με τον τίτλο “Me and my death. The right to euthanasia” και να πωλείται μέσω του Amazon σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η κηδεία του θα γίνει την Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου 2016, στις 15:00 το απόγευμα, στο Α’ Νεκροταφείο της Αθήνας και θα ψαλεί νεκρώσιμη ακολουθία στην εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων.
